Tegenstrijdig belang, een heet hangijzer
De bestuurder van een bedrijf is op basis van de wet verplicht zich te richten naar het belang van de vennootschap en de daarmee verbonden onderneming. Een bestuurder moet het bestendige succes van de door de vennootschap gedreven onderneming bevorderen. Dat lijkt duidelijk, maar hoe gaat dit als deze bestuurder twee petten op heeft? Bijvoorbeeld als hij bestuurder is bij twee bedrijven die zaken met elkaar doen? Deze belangen hoeven niet altijd synchroon te lopen, waardoor de betreffende bestuurder een tegenstrijdig belang heeft.
Tegenstrijdig belang, geen probleem?
Een bestuurder hoeft zich niet schuldig te voelen als hij een tegenstrijdig belang heeft. Dit wordt pas anders wanneer hij hier misbruik van maakt. Als een bestuurder met een tegenstrijdig belang zich niet aan alle regels houdt, kunnen er problemen ontstaan. Voor een bestuurder is het dus van belang om (1) te weten wanneer er sprake is van een tegenstrijdig belang en (2) hoe hij dan moet handelen.
Wanneer is er sprake van een tegenstrijdig belang?
Een tegenstrijdig belang kan zich in twee vormen uiten. Een conflict van plichten, of een conflict tussen een belang en plicht. Het conflict met een plicht staat steeds centraal. Zonder plicht, geen tegenstrijdig belang.
Conflict van plichten: dhr. Jansen is bestuurder van bedrijf A én van bedrijf B die met elkaar onderhandelen over de koop van een bedrijfspand. De plicht van Jansen om als bestuurder de belangen van A te behartigen, maar ook de belangen van B botsen met elkaar omdat de koper belang heeft bij een lage verkoopprijs en de verkoper bij een hoge. Dit wordt het kwalitatieve tegenstrijdige belang genoemd.
Conflict tussen belang en plicht: Jansen is bestuurder van A en aandeelhouder van B. A en B onderhandelen over de koop van een bedrijfspand. Als bestuurder van A (verkoper) heeft hij de plicht om het pand tegen een zo hoog mogelijke prijs te verkopen, echter in zijn hoedanigheid als aandeelhouder van B (koper) heeft bij belang bij een zo laag mogelijke prijs. Dit conflict tussen een belang en plicht wordt het persoonlijk tegenstrijdig belang genoemd.
De Hoge Raad omschreef het in 2007 zo dat “er sprake is van een tegenstrijdig belang wanneer hij (de bestuurder) door een aanwezigheid van een conflict tussen belang en plicht of een conflict van plichten niet in staat moet worden geacht het belang van de vennootschap integer en onbevooroordeeld te bewaken.”
Hoe te handelen bij een tegenstrijdig belang
Een bestuurder met een tegenstrijdig belang moet rekening houden met twee normen.
- De eerste norm probeert het inwendige conflict bij de bestuurder op te lossen door het formuleren van bijzondere zorgvuldigheidsnormen die bij een tegenstrijdig belang in acht moeten worden genomen. Indien een bestuurder deze normen in acht neemt, valt hem achteraf geen verwijt te maken. De bestuurder moet bij zijn handelen (1) de verschillende belangen goed uit elkaar houden, (2) maximale openheid en de grootst mogelijke zorgvuldigheid betrachten en (3) zo nodig deskundige derden inschakelen.
- De tweede norm beoogt de invloed van de geconflicteerde bestuurder op de besluitvorming te elimineren. Een bestuurder met een tegenstrijdig belang mag niet deelnemen aan de beraadslaging en besluitvorming over een onderwerp waarbij hij een tegenstrijdig belang heeft.
Welke norm in welke situatie van toepassing is luistert nauw. Onze ondernemingsrechtadvocaten kunnen u hier altijd over adviseren. Belangrijk is in ieder geval om hier vooraf over na te denken. Als het fout gaat loopt u namelijk het risico van een persoonlijke aansprakelijkheid. En dat het fout gaat blijkt wel uit de jurisprudentie op dit gebied. Met name de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam heeft zich hier veel over uitgelaten. Onlangs werd door de Ondernemingskamer nog wanbeleid vastgesteld bij Estro Groep omdat de bestuurders en commissarissen niet de vereiste bijzondere zorgvuldigheid in acht hadden genomen. In zeer harde bewoordingen schrijft de Ondernemingskamer over de commissarissen:
“Op geen enkele wijze is gebleken dat de raad van commissarissen de betrokken belangen heeft afgewogen of dat het invulling heeft gegeven aan zijn toezichthoudende en adviserende taak, laat staan dat de raad van commissarissen de in de gegeven omstandigheden vereiste verhoogde zorgvuldigheid in acht had genomen.”
Terecht kopte het FD na deze uitspraak dan ook: “Estro-vonnis onderstreept dat toezicht geen erebaantje is”. De vaststelling van wanbeleid opent de weg voor een persoonlijke aansprakelijkstelling van bestuurders en commissarissen. Het is maar te hopen dat zij wel een goede bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering hebben afgesloten.
Conclusie
Hoewel de vaststelling van een tegenstrijdig belang geen probleem is, maakt het wel veel uit hoe een bestuurder (of commissaris) in deze situatie handelt. Een bestuurder loopt het risico op een persoonlijke aansprakelijkstelling indien hij zich niet aan de in dit geval geldende gedragsregels houdt. Wees in ieder geval altijd open en transparant over de onderscheiden belangen en meldt deze bij uw medebestuurder en Raad van Commissarissen.
Advies nodig?
Wij helpen u graag verder. Neem gerust contact met ons op via : 0172 – 49 43 45. Of vul het contactformulier hieronder in en wij nemen contact met u op.
