Uw nieuwe buren beginnen enthousiast aan de verbouwing van hun net aangekochte paleisje. En dan vallen bij u de scheuren in de muren. Wat nu? De basis van aansprakelijkheidsrecht lijkt simpel: iedereen draagt zijn eigen schade, tenzij iemand anders onrechtmatig heeft gehandeld.
Maar hoe zit dan als er rechtmatig is gehandeld? De Hoge Raad oordeelde in zijn uitspraak van 12 januari 2024 dat de aannemer toch aansprakelijk was (ECLI:NL:HR:2024:17).
In deze zaak oordeelde de Hoge Raad dat er rechtmatig was gehandeld bij het plaatsen van een afzinkkelder onder een woning, maar dat er toch een schadevergoedingsplicht bestond voor de schade die hierdoor was veroorzaakt aan de woning van de buren. En dat is bijzonder.
De zaak was eerst beoordeeld door de rechtbank en het hof. De rechtbank en het hof concludeerden beide dat er geen zorgvuldigheidsnorm was geschonden. De aannemer in kwestie had een juiste bouwmethoden gebruikt en gehandeld conform het door hem opgestelde bouwveiligheids- en het monitoringsplan. Op het moment dat er signaal- en actiewaardes werden overschreden en zich een calamiteit/schade voordeed, is de aannemer in actie gekomen. Hij heeft overleg gevoerd en beoordeeld of aanpassing van de werkwijze noodzakelijk was. Maar de conclusie was dat het afbouwen minder schade zou opleveren dan het stilleggen van de werkzaamheden.
Dat er doorgebouwd werd, vormde volgens het hof géén schending van een zorgvuldigheidsnorm. Rechtbank en Hof oordeelden dat er geen schadevergoedingsplicht bestond.
De zaak komt vervolgens bij de Hoge Raad. De Hoge Raad bevestigt dat het enkele feit dat er schade is, nog niet wil zeggen dat er ook onrechtmatig is gehandeld op grond van artikel 6:162 lid 2 BW. Daarvoor moet er meer aan de orde zijn. De Hoge Raad stelt vervolgens dat het hier gaat om zodanig riskante bouwwerkzaamheden, dat dat op zich al onrechtmatigheid kan opleveren als dat schade bij een ander veroorzaakt. Er bestond een aanmerkelijk risico dat door deze bouwwerkzaamheden aan het buurpand schade zou worden toegebracht, ook indien maatregelen ter voorkoming van schade werden getroffen en de werkzaamheden zorgvuldig werden uitgevoerd. Op basis hiervan stelt de Hoge Raad dat niet zonder meer kan worden aanvaard dat de buren die schade zelf moeten dragen. De Hoge Raad lijkt dus te zeggen: voorkom schade bij zulke risicovolle bouwwerkzaamheden en anders moet je de schade vergoeden.
Wat opvallend is in de uitspraak, is dat de Hoge Raad drie gezichtspunten noemt: (i) dat de werkzaamheden in het belang van de opdrachtgever van de aannemer werden uitgevoerd en voor de buren geen voordeel opleverden, (ii) dat de schade van de buren niet zonder meer behoort tot wat door een derde in het maatschappelijk verkeer moet worden geduld bij bouwwerkzaamheden van een ander en (iii) dat het veeleer op de weg van de aannemer lag om zich tegen aansprakelijkheid voor het toebrengen van schade aan derden te verzekeren.
Dit zijn niet de klassieke kelderluikcriteria die normaliter worden gehanteerd bij de beoordeling of er sprake is van een onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW) (zie onze eerdere blog hier). Deze overwegingen hebben echter wel betrekking op wat volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer hoort (betaamt). De Kelderluik-criteria zijn de handvatten voor de toepassing van díé maatstaf. Dus de gezichtspunten zouden wellicht gezien kunnen worden als afgeleiden van deze kelderluikcriteria.
Staat de aansprakelijkheidswereld nu op zijn kop? Nee dat valt dus reuze mee. De Hoge Raad breekt niet met zijn vaste jurisprudentie wanneer er sprake is van aansprakelijkheid en een vergoedingsplicht van de schade. De Hoge Raad heeft hier een beslissing genomen in een uitzonderlijke situatie. Het gaat eerder om een verscherping van de zorgvuldigheidsnorm. Verricht u zulke risicovolle werkzaamheden, dan kan dit op zich al als onrechtmatig worden beschouwd, ook al treft u alle voorzorgsmaatregelen ter voorkoming van schade. Treedt dan toch schade op, dan geldt er een schadevergoedingsplicht. De buren moeten de bouwwerkzaamheden dulden, maar niet de hierdoor veroorzaakte schade.
Gaat u binnenkort verbouwen, treed dan op als goede buur. Informeer uw buren, let goed op dat er netjes volgens de bouwregels wordt gewerkt en zorg dat er extra voorzorgsmaatregelen worden getroffen als er risicovolle werkzaamheden worden verricht en overleg met de buren als er onverhoopt toch schade optreedt. Maar belangrijker nog: Even Apeldoorn bellen, geldt ook al voorafgaand aan de werkzaamheden. Dan kan een gang naar de rechter worden voorkomen en blijft het gezellig op de jaarlijkse buurt-bbq.
Heeft u vragen over dit onderwerp? Wilt u meer weten over uw specifieke situatie? Belt of mailt u mij dan gerust. Dat kan via tel. 0172 – 42 71 91 of via L.calis@bertsenmulder.nl.
Lidewij Calis
0172 - 42 71 91
