Als de vrouwen slapen, komen wij tevoorschijn

Stiekem toch geopereerd door de arts-assistent, ziekenhuis aansprakelijk

Patiënte spreekt met haar arts af dat de gynaecologische operatie uitgevoerd zal worden door 2 gynaecologen en niet door een arts-assistent. Deze afspraak noteert de arts in het medisch dossier. Maar toch besluit het ziekenhuis de operatie (mede) uit te laten voeren door een arts-assistent. De operatie loopt fout af en patiënte loopt forse schade op. De rechtbank Noord Nederland oordeelt dat het ziekenhuis aansprakelijk is voor alle schade.

Casus

De casus betreft een patiënt bij wie een baarmoederverwijdering noodzakelijk was. Zelf is zij als zorgprofessional verbonden aan de afdeling gynaecologie van het ziekenhuis waar ook de operatie zou plaatsvinden. Zij kende dus de gynaecologen en de arts-assistenten. In haar medische verleden had een fout van een arts-assistenten haar bijna het leven gekost. En zij maakte dagelijks in de praktijk niveauverschillen mee van de aanwezige arts-assistenten. Zij wilde niet geopereerd worden door een arts-assistent en besprak dat met de behandelend gynaecoloog. De gynaecoloog waar zij dus ook professioneel mee samenwerkte. Ze kreeg te horen dat het geen probleem was. Ze kon geopereerd worden door twee gynaecologen. Dit werd meermaals in haar dossier genoteerd. In ieder geval twee keer, maar waarschijnlijk vaker, maar een deel van het dossier raakte kwijt.

Op het moment van de operatie, als mevrouw in een kwetsbare situatie in een operatiehemd naakt onder een lakentje ligt, kijkt zij om zich heen. Ze heeft het gevoel dat er iets niet klopt. Er wordt stiekem gedaan. Dan ziet ze het. Eén van de gynaecologen die haar zou opereren ontbreekt. Ze vraagt waar hij is. De tweede gynaecoloog geeft als antwoord dat de andere gynaecoloog plotseling een cursus heeft. Ze raakt in paniek, ze wil roepen dat de operatie moet stoppen. Maar op dat moment wordt ze onder narcose gebracht. Nadat ze ontwaakt uit de narcose kan ze alleen nog maar huilen. Als ze aangeeft dat het niet goed met haar gaat en ze zich niet zelfstandig kan ontlasten, neemt het ziekenhuis haar niet serieus. Ook merkt ze dat het gevoel in haar bekken vrijwel volledig ontbreekt. Ook dat nemen de artsen niet serieus. Het duurt nog jaren voordat vastgesteld wordt dat er sprake is van neurogene schade in haar gehele bekkengebied.

Mevrouw belt verschillende advocaten. Niemand neemt haar zaak aan. Dan hoort ze van de podcast ‘Let’s talk letselschade’ en ze belt mij.
Mag je als patiënte verlangen dat een arts een gemaakte afspraak na komt? Ik vind van wel.

Verweren

Welke argumenten werden door het ziekenhuis gebruikt in deze zaak?

1. Arts leest alleen belangrijke informatie
   Het ziekenhuis stelt dat de operateurs slechts een deel van het medisch dossier lezen voorafgaand aan een operatie. Alleen die informatie die van belang is. Dat argument baart zorgen. Waarom leest een operateur maar een deel van het dossier? En wie bepaalt wat belangrijk is? De rechtbank gaat er niet in mee en oordeelt dat uit het medisch dossier van patiënte blijkt dat mevrouw geen arts-assistent bij de operatie wenste. Ter zitting laat het ziekenhuis weten dat informatie die van belang is aan de operateur doorgegeven wordt. Daarover oordeelt de rechtbank: ‘Naar het oordeel van de rechtbank is de genoteerde aantekening dat <patiënte> geen arts-assistent in de operatiekamer aanwezig wilde hebben van groot belang voor de operateurs….omdat uit deze aantekening kan worden afgeleid dat zij haar toestemming voor een operatie in het bijzijn van een arts-assistent onthield.’
2. Arts heeft geen herinnering aan de afspraak
   De arts kan zich de afspraak niet herinneren. Ook een zorgwekkend argument lijkt me. De rechtbank geeft aan dat wat opgeschreven is in het klinisch dossier, onderdeel van de geneeskundige behandelingsovereenkomst uitmaakt en vast staat. Of de arts zich dat wel of niet herinnert, vindt de rechtbank niet relevant.
3. Een belofte is geen garantie
   Het ziekenhuis geeft aan dat weliswaar in het dossier staat ‘geen arts-assistent’, maar dat in het gesprek daaraan toegevoegd is dat dit géén garantie was. Als uw kind belooft om vóór 23:00 uur thuis te zijn en dan om 3:00 uur binnen komt met de mededeling dat het ‘geen garantie was’, zou u er snel klaar mee zijn. En dat is de rechter ook. De rechter geeft aan dat als dát het argument van het ziekenhuis was, de arts had moeten opschrijven: ‘geen arts-assistent, maar geen garantie‘. En dat stond er dus niet.
4. Patiënte kon weten dat de gynaecologen hun afspraken niet zouden nakomen
   Nogal grof is het volgende argument van het ziekenhuis. Het slachtoffer had van te voren te horen gekregen dat in dit ziekenhuis bepaalde artsen het niet zo nauw nemen met de wensen van patiënten. Een arts-assistent had er vóór de operatie, tijdens een consult zich versproken en aangegeven dat niet de wens van de patiënt leidend was in dit ziekenhuis, maar de eigen agenda van de gynaecologen. ‘Als de vrouwen slapen komen wij tevoorschijn,’ had hij gezegd. Mevrouw kon dat niet geloven. Het ging om de artsen waar zij dagelijks mee samen werkte en die hun woord hadden gegeven dat zij zelf de operatie zouden uitvoeren. Het ziekenhuis gebruikte juist díe verklaring van de arts-assistent dat – kort gezegd – de gynaecologen hun afspraken niet nakwamen, als verweer dat mevrouw toch kon weten dat de gynaecologen een eigen agenda hadden en niet op hun woord geloofd konden worden.Bij dit verweer heb ik me afgevraagd hoe ver je als advocaat wilt gaan bij het selecteren van je verweren. De rechtbank accepteert het verweer uiteraard niet en geeft aan dat mevrouw gerechtvaardigd op de toezeggingen van de gynaecologen mocht vertrouwen.
5. Afspraak vlak voor operatie gewijzigd
   Volgens het ziekenhuis was de afspraak vlak voor de operatie gewijzigd en gold de nieuwe afspraak. Mag een arts enkele minuten voor een operatie afwijken afspraken maken met een gespannen kwetsbaar naakte patiënte op een operatietafel? Nee dat mag niet. In zo’n situatie mag niet uitgegaan worden van (stilzwijgende) instemming van een patiënt.

De rechtbank komt tot het oordeel dat het ziekenhuis gehandeld heeft in strijd met informed consent.

De rechtbank oordeelt dat het ziekenhuis gehouden is tot vergoeding van de geleden immateriële schade, omdat sprake is van een zodanige inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht dat sprake is van aantasting in de persoon in de zin van artikel 6:106 BW.

Daarnaast is het ziekenhuis aansprakelijk voor de materiele schade als gevolg van het geestelijk letsel dat toegebracht is.

Bovenal hoopt mevrouw dat deze uitspraak bij zal dragen aan het beter respecteren van patiëntbelangen.

Uit een artikel in het Medisch Contact van 5 april 2024 blijkt dat ruim 70% van de ondervraagde artsen (in spe) vindt dat als een patiënte onder narcose is en een a(n)ios of geneeskundestudente ter lering een intiem onderzoek wil verrichten, zoals een rectaal of vaginaal toucher, dat daarvoor schriftelijke toestemming van de patiënt nodig is.

Is dat een aardig begin of een zorgwekkend laag percentage? Zolang dit nog geen 100% is zou ik iedereen die een ingreep onder narcose moet ondergaan adviseren om een aantekening in het dossier te laten maken over de eigen wensen op dit punt.

Heeft u een vraag over dit artikel? Neem dan contact op met Berntsen Mulder Advocaten. Wilt u meer weten over uw specifieke situatie? Belt of mailt u mij dan gerust. Dat kan via telefoonnummer 0172 – 42 71 91, e-mail k.nijman@berntsenmulder.nl of vul het contactformulier in.