Puntjes op de i bij shockschade of is het schokschade?

Een nieuwe update over shockschade / schokschade

In haar vorige blog over shockschade legde letselschadeadvocaat mw. mr. L. Calis uit dat de regels om voor shockschade in aanmerking te komen versoepeld zijn door een uitspraak van de Hoge Raad in 2022. Inmiddels zijn wij weer twee jaar verder en scheef mr. Calis een nieuwe update.

Nieuwe benaming

Wat opvalt in de recente rechtspraak is dat de Hoge Raad het niet meer over shockschade wil hebben, maar over schokschade. Een nieuwe benaming dus, maar in de literatuur wordt dit nog niet echt overgenomen. Het is dus afwachten of de Hoge Raad dit er doorheen krijgt.

Schending verkeers-/veiligheidsnorm

Voorheen moest er sprake zijn van een schending van verkeers- en veiligheidsnorm tegenover het primaire slachtoffer. Deze eis is losgelaten sinds de uitspraak van de Hoge Raad in 2022. Hierdoor ontstaat er meer ruimte voor een schokschadevordering. Denk bijvoorbeeld aan een schending van andere normen zoals bij een arbeidsongeval of een medische kunstfout.

Latere rechtspraak

Er zijn drie nieuwe uitspraken die ik hieronder zal bespreken..

Confrontatievereiste: 

Bij schokschade moet er sprake zijn van een directe confrontatie met de ernstige gevolgen van het ongeval of een waarneming van het ongeval zelf.

In de uitspraak van de Hoge Raad van 20 september 2022 zien wij dat de Hoge Raad hier onder omstandigheden soepeler mee omgaat. In deze zaak werden de benadeelde partijen pas op een later moment met de gevolgen van het strafbare feit geconfronteerd en daarbij waren die confrontaties niet onverhoeds en ook niet onvermijdbaar. De ouders van het primaire slachtoffer werden in het mortuarium geconfronteerd met hun overleden zoon. De Hoge Raad oordeelt dat er toch sprake is van schokschade ondanks dat er geen directe, onverhoedse en onvermijdbare confrontatie was. De Hoge Raad neemt hierbij de toedracht van het strafbare feit tegen de zoon, het op het hem toegepaste geweld en de directe familieband tussen het slachtoffer en de benadeelde partijen (ouders) in overweging.

 Affectieve nauwe relatie

Niet iedereen kan schokschade claimen. De claimende partij moet een affectieve relatie met het primaire slachtoffer hebben. In de uitspraak van de Hoge Raad van 28 maart 2023 wordt duidelijk dat ook hier soepeler mee omgegaan wordt.

De Hoge Raad stelt dat de toewijsbaarheid van een schokschadeclaim moet worden beoordeeld aan de hand van het gewicht dat in de gegeven omstandigheden kan worden toegekend aan de door de Hoge Raad geformuleerde gezichtspunten, waarbij dus niet op voorhand doorslaggevend is of sprake is van een ’bijzondere affectieve relatie’. Er moet dus in iedere zaak een afweging gemaakt worden van de verschillende gezichtspunten en daarbij kan verschillend gewicht aan de gezichtspunten worden toegekend. De ene keer kan het confrontatievereiste zwaarder wegen en de andere keer de affectieve nauwe relatie, alles afhankelijk van het strafbare feit dat is gepleegd tegenover het primaire slachtoffer en de daarmee samenhangende omstandigheden.

Samenloop shock- en affectieschade

In mijn blog over affectieschade heb ik uitgelegd wat affectieschade inhoudt. Naasten van slachtoffers met ernstig en blijvend letsel en ook nabestaanden van overleden slachtoffers hebben recht op affectieschade. Dit is een vorm van smartengeld (immateriële schadevergoeding) voor naasten of nabestaanden.

Het kan gebeuren dat in een zaak zowel shockschade als affectieschade geclaimd kan worden. Hoe gaan wij daar mee om?

De Hoge Raad heeft hierover geoordeeld in zijn arrest van 31 oktober 2023. De Hoge Raad zegt in deze uitspraak dat een precieze afbakening tussen deze vormen van schade meestal niet mogelijk is, maar dat betekent niet dat hier geen beslissing over genomen kan worden. De Hoge Raad vindt dat de rechter dan moet schatten wat de schokschade en de affectieschade is.

Na de uitspraak van de Hoge Raad in 2022 was mijn conclusie dat het iets makkelijker zou moeten zijn om schokschade te claimen als een partner, kind of ouder, een ernstig ongeval is overkomen en iemand is daar getuige van. Die inschatting wordt bevestigd met deze recente uitspraken.

Heeft u een vraag over een schokschade, letselschade, of smartengeld? Neem dan contact op met Berntsen Mulder Advocaten. Wilt u meer weten over uw specifieke situatie? Belt of mailt u mij dan gerust. Dat kan via telefoonnummer 0172 – 42 71 91, e-mail l.calis@berntsenmulder.nl of vul het contactformulier in.